فهرست مطالب

۱-۱جامعه مدنی و مشارکت نوجوان ۱

۱-۱فصل اول : ۱

۱-۱ ۲

۱-۲۱- مقدمه ۴

۱-۳۳-۱ اهمیت و ضرورت مسئله ۷

۱-۴۴-۱ اهداف پژوهش ۸

۱-۵۶-۱ تحلیل تحقیقات انجام شده پیرامون مسئله مورد نظر : ۹

۱-۶۷-۱ جامعه آماری ۱۰

۱-۷نمونه وروش نمونه گیری ۱۰

۱-۸۹-۱ روش تحقیق ۱۱

۱-۹۱ -۱ مشکلات تحقیق ۱۱

۱-۱۰۱۲-۱ ارائه پیشنهادات ۱۲

فصل دوم ۱۳

۱-۱۱۲- تعریف جامعه مدنی ۱۴

۱-۱۲۱-۲ مفهوم نظری جامعه مدنی ۱۵

۱-۱۳۲-۲ موضوعیت بحث جامعه مدنی ۱۶

۱-۱۴۳- دیدگاه های مورد بررسی در تعریف جامعه مدنی ۱۹

۱-۱۵۱-۳ جامعه مدنی از دیدگاه جانعه شناختی عام ۲۰

۱-۱۶۲-۳ جامعه مدنی از دیدگاه فلسفه ۲۱

۱-۱۷۳-۳  تعریف جامعه مدنی در رابطه با مفهوم حقوقی آن ۲۱

۱-۳۲-۹ شالوده جامعه مدنی از دیدگاه قرآن و احادیث ائمه (ع) ۳۸

۱-۳۳۲-۹ جایگاه دین در جامعه مدنی ۴۲

۱-۳۴۱-۲-۹ سیمای جامعه مدنی در حکومت پیامبر اسلام ۴۵

۱-۳۵۲-۲-۹-جامعه اسلامی نمونه پیشگام و راهنما ۵۱

۱-۳۶-۱۰ جامعه مدنی پیش از دوران مدرنیسم ۵۲

۱-۳۷۲-۱۰-مدرنیته، ما و آموزش ۵۳

۱-۳۸۳-۱۰ جامعه مدنی پس از مدرنیسم ۵۸

۱-۳۹۱۱-نوجوان کیست؟ ۶۰

۱-۴۰۲-۱۱-ویژگی های دوره نوجوانی ۶۰

۱-۴۱۳-۱۱ صحبت های آقای خاتمی در رابطه با جوانان ۶۳

۱-۴۲- مشارکت نوجوان ۶۵

۱-۴۳۱-۱۲ انواع مشارکت نوجوان ۶۸

۱-۴۴۲-۱-۱۲ مشارکت و ارائه اطلاعات ۶۹

۱-۴۵۵-۱-۱۲-مشارکت کارکردی ۷۰

۱-۴۶-۷-۱-۱۲ بسیج خود جوش: ۷۱

۱-۴۷-۱۳- نقش آموزش و پرورش در جامعه مدنی: ۷۲

۱-۴۸-۱-۱۳- مشارکت نوجوان در آموزش و پرورش ۷۳

۱-۴۹-۲-۱۳- نظر مصاحبه شوندگان در رابطه با مشارکت نوجوان ۷۵

۱-۵۰-پرسش مهر ۷۷

۱-۵۱-۱۵-مجلس دانش آموزی ایران در یک نگاه ۸۲

۱-۵۲-۱۶-انتخابات نوجوانان ۹۵

۱-۵۳-۱۷-مشارکت دانش آموزان و جوانان در فعالیت های عمرانی ۹۶

۱-۵۴نقش نیروی انسانی در توسعه جامعه مدنی ۱۰۵

۱-۵۵تأثیر مشارکت افراد در توسعه اقتصادی ۱۰۷

۱-۵۶میزان مشارکت فکری نوجوانان در پروژه مهر ۱۰۹

۱-۵۷میزان تأثیر مشارکت نوجوانان در مجلس شورای دانش آموزی ۱۱۱

۱-۵۸میزان مشارکت نوجوانان در پیشرفت مدرسه ۱۱۲

۱-۵۹تیجه گیری ۱۱۳

۱-۶۰فهرست منابع و مآخذ ۱۱۵

۱-۲ضمائم ۱۱۷

 ۱-۲ ۱- مقدمه

کشور ما ایران یکی از بالا ترین میزانهای رشد جمعیت در دنیا را داراست وبا داشتن پنجاه در صد جمعیت زیر هفده سال از جوانترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود . پرداختن به مسائل نوجوانان و جوانان و بررسی مسائل ومشکلات آنها از حیاتی ترین وظایف افراد در جامعه به شمار میرود . تأمین نیازمندیهای مختلف این قشر عظیم کار ساده ای نیست و قدر مسلم در آینده ای نه چندان دور کشور ما با مشکلاتی که زائیده رشد بالای جمعیت است روبرو خواهد بود .

جامعه مدنی از دیر باز مورد توجه محافل مختلف بوده است وعمل آن از دیدگاهای مختلف توسط محققین علوم انسانی و فلاسفه مورد برسی قرار گرفته است وبا توجه به تغیرات جوامع لزوم ادامه واستمرار این تحقیقات همچنان باقی است . در این تحقیق نیز سعی شده مشارکت نوجوانان را در جامعه مدنی مورد برسی قرار داده تا انشا الله بتوان نوجوانان را به شرکت در جامعه مدنی تشویق کرد و باعث پیشرفت و توسعه همه جانبه جامعه شد .

 ۲-۱ بیان مسئله

آیا نوجوان وجوانان در جامعه مدنی مشارکت دارند ؟

آیا مشارکت نوجوانان در جامعه مدنی رو به افزایش است یا کاهش ؟

آیا با افزایش مشارکت نوجوانان در جامعه مدنی احتمال پیشرفت و توسعه کشور است یا خیر ؟

مشارکت نوجوانان در فعالیتهای عمرانی و فرهنگی مورد برسی قرار گرفته است؟

 ۱-۳ ۳-۱ اهمیت و ضرورت مسئله

از آنجا که جامعه مدنی طرحی پویا وساختاری جدید در کشور ما محسوب می‌شود لذا پرداختن به ابعاد و زوایای مختلف آن نیازمند توجه و زمان زیاد است . هر چند تا کنون بیشتر جنبه های سیاسی وتا حدودی اقتصادی آن مرکز بسیاری از پژوهش ها و تألیفات درجامعه ما قرار گرفته است . اما از آنجا که شناخت بیشتر جامعه مدنی و اهداف و نیز راه های رسیدن به آن ها در تحقق یافتن هر چه بهتر و کامل تر آن در جامعه مؤثر است در سالهای اخیر سعی بر آن شده تا جایگاه اقشار مختلف مردم در غالب گروه های سنی متفاوت در جامعه مورد برسی قرار گیرد .همین طور نقش آنها در پیشرفت همه جانبه کشور . افکار بسیاری از نظریه پردازان و صاحب نظران جامعه مدنی را به خود مشغول کرده است چرا که پیشرفت مستلزم همکاری تمام اقشار و آحاد جامعه است . در این میان خصوصأ کشور ما گروه نوجوان وجوان یکی از شرط های اصلی تحقق اهداف جامعه هستند وباید دقت و توجه بیشتری صرف این قشر جامعه شود . مسئولان باید جایگاه جوانان و نوجوانان در جامعه را برای آنها به تفصیل شرح داده و از افکار پویا ودر حال رشد آنها در راه نیل به اهداف کشور سود ببرند وبه نوعی آنها را در آینده و سرنوشت کشور سهیم نمایند .

 ۱-۴ ۴-۱ اهداف پژوهش

۱- هدف از تشکیل جامعة مدنی چیست ؟

۲- نقش نوجوانان در جامعه مدنی چیست ؟

۳- مشکل مشارکت نوجوانان در جامعه مدنی .

۴- بررسی مشارکت نوجوانان در قالب پرسش مهر ،مجلس دانش آموزی ، انتخابات و فعالیتهای عمرانی

گرد آوری این تحقیق از آنجا که قشر نوجوان و جوان ما به نوعی امید آیند کشور محسوب می شود باید برای پذیرش نقشهای مختلف در آینده آماده شود . اما آغاز بحث در همین قسمت است زیرا می توان در این مورد علاوه بر آماده کردن نوجوان برای ایفای نقشها در آینده از افکار خلاق و اندیشه های سبز در راه پیشبرد اهداف جامعه اشتفاده کرد حال که در جامعه ای زندگی می کنیم که قصد داریم روزی آن را جامعه مدنی بنامیم .باید نوجوان کشور را آگاه کنیم واز او بخواهیم که در محیطی صمیمی و با حفظ حریم و احترام متقابل افکار عقاید و راه حلهای خود را بیان کند و نیز او را در تمام مراحل یاری کرده و بطور مستمر نتیجه کارهایش را جویا باشیم . این تحقیق نیز با هدف ارزیابی فعالیتهای اخیر مسئولین کشور و اهداف آنان در این زمینه گرد آوری شده شایان ذکر است که به دلیل ذیغ

وقت امکان استفاده از بسیاری از ابزار  و طرح های آماری دقیق میسر نگردید .

 ۱-۵ ۶-۱ تحلیل تحقیقات انجام شده پیرامون مسئله مورد نظر :

 درزمینه جامعه مدنی تحقیقات زیادی بعمل آمده خصوصأ فلاسفه مهم ازجمله ارسطو، افلاطون ، هابس جان لاک و…. که میتوان از نظرات آنها استفاده کرد وحتی تاریخچه ای از جامعه مدنی که تاریخ اسلام در دوره پیامبر ارائه میشده است ولی در زمینه مشارکت نوجوانان تحقیقات زیادی بعمل نیامده و بشکل مطلوب منابعی در دسترس نبوده حال سعی ما جوانان ونوجوانان در این تحقیق بر این است که مشارکت نوجوان را درجامعه مدنی مورد برسی قراردهیم . با توجه باینکه موضوعی تازه میباشد شاید نواقصی  داشته باشد که از تمامی عزیزان که این تحقیق را مورد بررسی قرار می دهند خواهانیم که مساعدت لازم را درجهت پیشبرد بیشتر تحقیق درمراحل آینده بعمل آورند قبلا ازهمکاری همه شما عزیزان متشکریم .

 ۱-۶ ۷-۱ جامعه آماری

نوجوانانی که در مدرسه شاهد مشغول تحصیل میباشند ومدرسه نیز دخترانه می‌باشد .

  ۱-۷ نمونه وروش نمونه گیری

کل نمونه مورد بررسی پیش ازحذف پرسش نامه های ناقص ۵۰ نفر است که همگی از بین دانش آموزان دختر در دبیرستان شاهد عصمت می باشند و بطور تصادفی انتخاب شدند .

  ۱-۸ ۹-۱ روش تحقیق

براساس مطالعات کتابخانه ای جمع آوری اطلاعات در زمینه تئوری ونظری خصوصأ جامعه مدنی و ویژگیهای آن وشکلهای متفاوت آن از طریق مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است وبخش عمل آن از طریق مصاحبه با افرادی در مدرسه ومحیط خارج از مدرسه صورت گرفته وقسمتی دیگرکه پرسشنامه می باشد در درون مدرسه توسط پرسش گران پرسش شده است .

 ۱۰-۱ مراحل اجرای تحقیق

مصاحبه در داخل مدرسه توسط مصاحبه کنندگان صورت گرفته و پرسشنامه بعد از تهیه و تنظیم وبررسی آن در اختیار دانش آموزان دختر دبیرستان شاهد عصمت قرار گرفته بعد از پرشدن پرسشنامه کد گذاری شده واطلاعات آن استخراج شد وبعد از طریق کامپیوتر بشکل نرم افزاری در آمد و درصد فراوانی ترسیم شد.

 ۱-۹ ۱۱ -۱ مشکلات تحقیق

ازجمله مشکلات این تحقیق ، عدم وجود کتب وتحقیقات کافی وجدید درزمینه مشارکت نوجوانان در جامعه مدنی بود.کتب موجود بیشتر در رابطه با جامعه مدنی خصوصا فلاسفه بود مشکل دیگر با توجه به ذیغ وقت تعداد نمونه آماری ۵۰ پرسشنامه ( بعد از حذف پرشسنامه های ناقص ) می باشد .

برای کسب اطلاعات جدید روز شناخت زیادی روی سایتهای اینترنتی نبود فقط از چند سایت استفاده شده است .

۱-۱۰ ۱۲-۱ ارائه پیشنهادات

ضمن تشکر از معلم راهنما ، خانم زارع پیشه ومدیر مدرسه خانم بهمن پور که در این تحقیق کمال همکاری را با ما داشتند .

ازعزیزانی که تحقیق را بررسی می کنند تقاضا داریم که تحقیقات را در اختیار مسئولین قرار دهند تا موجبات مطالعات گسترده تر در این زمینه وخدمت به نوجوانان که ۵۰% جامعه را شامل میشوند فراهم گردد به امید روزی که نوجوانان عزیز همه در جامعه مدنی مشارکت فعال داشته باشند و باعث توسعه و پیشرفت کشور شوند .

۱-۱۱ ۲- تعریف جامعه مدنی

جامعه مدنی حوزه ای از نهادهای مستقل تحت حمایت قانون است که در آن افراد واجتماعات از ارزش و اعتقادات متنوعی بر خوردارند وگروه های خودگردان که در آن در هم زیستی مسالمت آمیز با یکدیگر به سر می برند وبه صورت نهادهای واسطه وداوطلبانه میان دولت وافراد عمل می کنند . از زمانی که برای اولین بار مفهوم جامعه مدنی (sociefscivils   (   توسط سپسرون درسالهای پیش از آغاز مسیحیت بیان شد تا به امروز شاهد جدال اندیشه فرا مدرنیته با تفکر مدرن هستیم این مفهوم معانی وتعابیر متعددی را به خود دیده است .

نظر دیگری معتقد است با رویکرد تاریخی می توان سه تعبیر کلی از آن استخراج کرد .

۱- جامعه مدنی به معنای رهایی از وضع طبیعی به مفهوم مدنیت وجامعه متمدن که همزمان با تکوین دولت عملی شده است .

۲- جامعه مدنی به مفهوم نقطه مقابل وضد دولت .

۳- جامعه مدنی به معنای حوزه رقابت تکثر گرایانه احزاب ، گروه ها ، اصناف ونهادهای سیاسی واجتماعی سازمان یافته  .

دامنه دارترین تعریف رایج جامعه مدنی این است که آن را ‏‎(قلمرو عام ) یا (بخش سوم ) حکومت یک کشور مکمل دولت وبخش بازرگانی یا (بخش خصوصی) جامعه می دانند . نهادهای جامعه مدنی سازمان هایی هستند ( غیر دولتی ) به این معنا که مردم داوطلبانه آنها را ساخته اند وخود آنها را مستقل از دولت ها اداره می کنند وغیرانتفاعی هستند به این معنا که انگیزه سود آوری برای یک فرد یا گروهی از افراد ندارند . برخی بخش سوم را بخشی از ساختار جامعه می شناسند که آن دو بخش دیگر – یعنی دولت وبخش خصوصی – جوابگوی آن هستند آن گونه از کارها وفعالیت های دولت ها و مؤسسات بازرگانی قابل دوام ودیرپا هستند که نمایانگر نیازمندیها و آرمانهای مردم باشند وبه اعضای جامعه گوش فرا دهند وخواسته های آن‌ها را بر آورند .

 ۱-۱۲ ۱-۲ مفهوم نظری جامعه مدنی

مفهوم جامعه مدنی تنها در چارچوب یک نظام فکری معین قابل طرح ودرک است زیرا جزئی از یک کل وسیع تر را تشکیل می دهد که عبارت است از : تجدد یا مدرنیته اگرچه اصلاح جامعه مدنی همانند بسیاری مفاهیم دیگر مانند آزادی ، دموکراسی ، و…. در گذشته وبه خصوص در یونان باستان مطرح بوده است اما باید دقت نمود که این اصطلاحات در اندیشه مدرن معنا ومفهوم متفاوت وگاه متباینی از مفاهیم قدیم پیدا می کنند. خصلت اصلی اندیشه مدرن عبارت است از : نومینالیسم فلسفی در نظریه شناخت در عصر جدید انسان دیگر مانند عصرقدیم مدعی توانائی شناخت حقایق مطلق و رسوخ در ذات اشیاء واعیان نیست نکته مهمی که باید برآن تاکید ورزید این است که نومنیالسم فلسفی و آزادی تفکر فردی به عنوان یک ارزش متعالی همگی در درون مباحث کلامی و فلسفی متألهین بزرگی چون (  دان اسکات ) و (ویلیام اکام ) بودند نه اندیشه ورزان ضد دینی یا غیردینی تذکر این مطلب از این لحاظ اهمیت دارد که در جامعه ما اغلب تصور بر این است که در آن گویا انسان جای خدا نشسته وانسان محوری جایگزین خدا محوری شده است .

۱-۱۳ ۲-۲ موضوعیت بحث جامعه مدنی

به دنبال درماندگی های مشهود نظری و عملی کشورهای سوسیالیستی از یک سو وناکامی های پی درپی دولت های رفاه در غرب از سوی دیگر بحث دربارة اهمیت اقتصاد بازار و نیز جامعه مدنی از اواخر ۱۹۷۰ محافل آکادمیک و روشنفکری غرب را فرا گرفت . جامعه مدنی مبتنی بر شالودة اقتصادی است . تا این شالوده قوام نیابد وانسان‌ها آزادی اقتصادی پیدا نکنند دست یافتن به دیگر آزادی ها و حقوق مدنی در عمل امکان پذیر نخواهد بود برای پی بردن به این موضوع بهتر است مدل یک جامعه توتالیته را در نظر بگیریم که کاملأ در نقطه مقابل یک جامعه آزاد قرار دارد و در واقع مقابل حکومت و جامعه مدنی است بنابراین کوتاه ترین و مطمئن ترین راه برای اینکه یک حکومت توتالیسم بتواند تمام آحاد جامعه را تحت انتقاد خود در آورد عبارت است چنگ انداختن بر فعالیت های اقتصادی افراد . طرفداران سوسیالیسم و اقتصاد دولتی در توجیه اقتصادی متمرکز و تخصیص اداری منابع این گونه استدلال می کنند که گویا در اقتصاد آزاد یا نظام بازار رقابتی که آنها نظام سرمایه داری می نامند یک اقلیت ثروتمند با در اختیار داشتن مالکیت وسایل تولیدی حاکم یر سرنوشت اقتصادی اکثریت مردم است وطبقه سرمایه دار صرفاً بر اساس منافع خود اقتصاد جامعه را سازمان دهی کرده ومنابع را تخصیص می دهند بنابراین تخصیص منابع نه بر اساس منابع عمومی بلکه بر مبنای خواسته ها و امیال یک اقلیت محض صورت می‌گیرد واقعیت این است که در یک نظام اقتصادی آزاد فرد از لحاظ اقتصادی تحت سلطه هیچ کس نیست زیرا وجود رقابت مانع از ایجاد روابط سلطه می شود. اگر یکی از ویژگی های جماعه مدنی را حکومت قانون و شفاف بودن روابط اقتصادی و مالی در جامعه بدانیم اقتصاد دولتی درست در نقطه مقابل جامعه مدنی قرار می گیرد زیرا در آن نه از حکومت قانونی خبری است و نه از شفافیت رابطه ها. عنصر اصلی و اولیة تشکیل دهندة جامعه مدنی آزادی فردی است جامعه مدنی عبارت است از مساحتی از زندگی اجتماعی افراد که توسط قانون حفاظت می شود. و در آن هرکس می تواند فارغ از هر ترس و بیمی اراده آزاد و قدرت و تشخیص فردی خود را در چارچوب قانون، ملاک تصمیم گیری ها و داوریهای خود قرار دهد. کسانی که جامعه را نهادهایی خارج از حیطه دولت از یک سو وبیرون از حیطه اقتصاد بازار از سوی دیگر تعریف می کنند راه بر خطا می روند زیرا فرد یا باید مستخدم دولت باشد یا برای خود کار کند یعنی در چارچوب نظام بازار فعالیت نماید. با توجه به پیوند درونی میان نظام بازار رقابتی حکومت ،قانون و آزادی فردی می توان گفت که شعار استراتژیک و فوق‌‌العاده مهم برای تأ سیس وتحکیم جامعه مدنی است اما نکات مبهمی در این خصوص وجود دارد که پرداختن به آنهاضروری بنظر می رسد شعار حکومت قانون وقانونمند کردن روابط سیاسی اقتصادی واجتماعی به دو صورت قابل طرح وفهم است که باید از هم تفکیک شود جامعه مدنی مانند همه پدیده های اجتماعی محصول اعتقادات و ارزش های فرهنگی معین است . اعتقاد به شئون و حقوق فردی که مظهر آن اقتصاد آزاد است مبنای اصلی تشکیل دهنده جامعه مدنی است . زمان آن فرا رسیده است که روشنفکران ما در این فرصت تاریخی که بدست آمده بدان اندیشه ورزند واز آب گل آلود ماهی نگیرند اگر آنها از پذیرفتن ارزشهای فردگرایانه اقتصاد آزاد شرم دارند ودر دفاع خود از جامعه مدنی دچار تناقض شده اند بهتر است به جای ایجاد هیاهو برای گریز از این تناقض آن را با صراحت و صداقت به بحث بگذارند شاید بتوان گفت که مبرم ترین نیاز فرهنگ امروز ما شفافیت گفتارها ورویارویی شجاعانه با واقعیت هاست ”